Truyện Núi đồi và thảo nguyên - Aitmatov

Nguyên tác tiếng Nga: Tchinguiz Aïtmatov
Dịch giả: Nguyễn Ngọc Bằng, Cao Xuân Hạo, Bồ Xuân Tiến 
----

Aitmatov là một nhà văn người Kygyzstan, một nước Cộng hòa nhỏ bé, lạc hậu nhất trong khối các nước thuộc Liên bang Xô viết. Ông đã viết các tác phẩm của mình bằng tiếng Nga và cả tiếng Kyrgyzstan. Tác phẩm của ông phần lớn là về quê hương, những tác phẩm rất hay và lay động lòng người …

Người thầy đầu tiên là một trong những truyện ngắn trong tuyển tập Truyện Núi đồi và thảo nguyên của Aitmatov gồm 4 truyện ngắn: Giamilia, Cây phong non trùm khăn đỏ, Mắt lạc đà và Người thầy đầu tiên.

Bỏ qua những đoạn ta đây rất không thích viết về lý tưởng xây dựng XHCN và lòng thương tiếc Lê nin do bối cảnh câu chuyện xảy ra năm 1024 ở Liên xô, thì toàn bộ câu chuyện Người thầy đầu tiên rất cảm động, đậm chất nhân văn về tình thầy trò ấm áp và trong sáng.

Số phận cô bé mồ côi cha mẹ, sống với chú thím ở một vùng quê xa xôi, hẻo lánh, cả làng hầu như không ai biết chữ, sẽ ra sao nếu không có người thầy giáo đầu tiên ấy? Cô bé có lẽ sẽ cam chịu kiếp làm vợ lẽ cho tên nhà giàu kia…, chứ đâu có ngờ sau này sẽ trở thành một viện sĩ danh tiếng. Nhân vật người thầy Duysen ở đây thật đáng thương và thật thiệt thòi, nhưng ông nào có để ý đến. Ngay cả cô học trò cưng của ông cũng chỉ nhớ đến ông khi quá nửa đời …

Đọc lại chuyện này mình cứ bị ám ảnh hình ảnh thầy chân trần trong giá tuyết, cõng từng đứa học trò nhỏ qua suối, nhớ đoạn thầy giữ lời hứa trở về trong đêm bị chó sói đuổi … cảnh cô bé bị ép gả...

Thời gian trôi qua nhanh, đời một người cũng qua nhanh không kém, chỉ còn hình ảnh hai cây phong trên ngọn đồi như nhân chứng cho một thời tuổi trẻ của thầy giáo, và tuổi thơ của học trò.

tpt